Od XIX wieku pożyczki były postrzegane jako ważne źródło dochodów prawie wszystkich demokratycznych rządów.
Jest to alternatywny sposób na zwiększenie przychodów. Jest to sposób finansowania wydatków publicznych w przypadku deficytu budżetowego.
Obecnie pożyczki od rządów stały się zwykłą metodą finansowania publicznego.
Ryc. 1 Stosunek długu publicznego do PKB w różnych krajach.
Dług zewnętrzny i wewnętrzny
Rząd może zaciągać pożyczki od banków, organizacji i osób prywatnych w kraju lub od instytucji międzynarodowych i obcych państw w sytuacjach kryzysowych.
Pożyczki otrzymane w kraju nazywane są zadłużeniem wewnętrznym, pożyczkami z innych państw lub funduszami międzynarodowymi - zadłużeniem zewnętrznym.
Za wykorzystanie pożyczonych środków rząd płaci odsetki wierzycielom według stałych stóp procentowych w regularnych odstępach czasu lub na koniec okresu, oprócz kwoty głównej.
Wykorzystanie pożyczonych środków
Środki pozyskane w formie długu publicznego można wykorzystać na różne cele.
1. Pokrycie deficytu budżetowego
Pożyczki rządowe służą wyeliminowaniu deficytu budżetowego. Współczesne rządy nie mają dużych zgromadzonych środków pieniężnych. Deficyt budżetowy jest faktem naszych czasów w prawie wszystkich krajach. Zasada zarządzania finansami wymaga, aby roczne wydatki rządowe były pokrywane z rocznych dochodów. Jednak ze względu na różne okoliczności zyski ze źródeł podatkowych i pozapodatkowych mogą być niższe niż rzeczywiste wydatki. W takich okolicznościach rząd wykorzystuje pożyczki krótkoterminowe w oczekiwaniu na ściąganie podatków, aby wypełnić luki budżetowe.
2. Zarządzanie katastrofami
Powodzie, trzęsienia ziemi i inne klęski żywiołowe mogą również powodować luki budżetowe. Duże walory zewnętrzne powstają w walczących krajach. Współczesna rywalizacja to droga sprawa. Podczas wojny wszystkie zasoby dostępne dla rządu mogą nie być wystarczające na pokrycie ogromnych kosztów wojskowych.
Wprowadzenie dodatkowych podatków lub podniesienie stawek powyżej określonych limitów ma katastrofalne konsekwencje dla gospodarki. Dlatego rząd przyciąga pożyczki zewnętrzne na pokrycie wydatków wojskowych.
3. Walka z inflacją i bezrobociem
Depresja i bezrobocie są zwykle spowodowane deficytem efektywnego popytu w wyniku niskiej aktywności gospodarczej.
Wzrost wydatków rządowych finansowany z pożyczek jest wykorzystywany do tworzenia i utrzymywania projektów rozwojowych w celu złagodzenia skutków kryzysów gospodarczych.Keynes opowiadał się za zwiększeniem wydatków rządowych finansowanych z pożyczek, a nie z podatków, jako najlepszego sposobu radzenia sobie z depresją.
4. Przyspieszenie rozwoju gospodarczego
Rozwój gospodarki doświadczającej niedoboru kapitału zwykle zależy od pożyczonych środków na finansowanie różnych projektów i zwiększenie zdolności produkcyjnej gospodarki.
Takie inwestycje wzmacniają bazę produkcyjną i zwiększają produkcję towarów i usług. W przyszłości państwo będzie mogło pozyskiwać środki bez szczególnych trudności w obsłudze i spłacie długu publicznego kosztem dochodów uzyskanych w wyniku wzrostu gospodarczego.
5. Finansowanie projektów społecznych
Dług publiczny służy do finansowania, tworzenia i rozwijania projektów społecznych - edukacji i opieki zdrowotnej, których nie można pokryć z konwencjonalnych źródeł, takich jak podatki.
Obsługa i spłata długu publicznego
Spłata pożyczek lub ich niespłacenie jest rodzajem sprawdzenia nieplanowanego charakteru wydatków rządowych.
W taki sam sposób, w jaki jednostka jest odpowiedzialna za spłatę swojego osobistego długu, państwa są zobowiązane do spłaty zaciągniętych pożyczek. Rząd musi znaleźć środki niezbędne do wypełnienia swoich zobowiązań kredytowych.
Skumulowana duża ilość zobowiązań finansowych kraju ma demoralizujący wpływ na ludność, oprócz obciążeń podatkowych nałożonych na nią w związku z obsługą i spłatą długu publicznego.
Metody spłaty kredytu
W przypadku rozliczeń z wierzycielami państwo ma możliwość zastosowania następujących metod:
- odrzucenie długu publicznego;
- powrót;
- konwersja lub konwersja;
- wykup zobowiązań dłużnych;
- inflacja lub ekspansja walutowa;
- spłata obligacji seryjnych;
- renta końcowa;
- tworzenie i wykorzystanie funduszy akumulacyjnych.
Zrzeczenie się długu publicznego
Jednym łatwym sposobem na zmniejszenie ciężaru długu jest jego porzucenie. Rząd odmawia spłaty pożyczki i zapłaty odsetek. To raczej zniszczenie długu niż jego spłata.
Jest to niepożądane i rzadko praktykowane. Zrzeczenie się podważy zaufanie do rządu. Kraje, które odmawiają spłaty i obsługi zewnętrznego długu publicznego, utracą swoją zdolność kredytową. W przyszłości uzyskanie przez państwo pożyczki o rozsądnej stopie procentowej na międzynarodowym rynku kapitałowym będzie bardzo trudne.
Jest to również niemoralne, ponieważ pożyczka byłaby uzyskana ze środków zmobilizowanych od wszystkich osób osiągających dochód w społeczności. Jednak w skrajnych przypadkach rząd może zostać zmuszony do zrzeczenia się wewnętrznych lub zewnętrznych zobowiązań dłużnych.
Miara ta w historii stosunków kredytowych między państwami była wykorzystywana przez rządy, które doszły do władzy w wyniku przewrotów wojskowych, rewolucji lub wojen wyzwoleńczych. Po uzyskaniu niepodległości Stany Zjednoczone odmówiły spłaty długów Anglii i Hiszpanii. Rosja Radziecka w 1917 r. - zgodnie z wewnętrznymi i zewnętrznymi zobowiązaniami carskiego rządu.
Spośród wszystkich metod spłacania i obsługi długu publicznego upadek jest najbardziej ekstremalnym środkiem.
Wróć
Za pomocą tej metody stary dług jest spłacany kosztem nowych pożyczek zaciągniętych przez rząd kraju w momencie wymagalności wcześniejszych zobowiązań lub odsetek od nich. Państwo, które nie ma środków na spłatę długu, emituje nowe obligacje na tych samych warunkach i zastępuje je. Zapewnia to czasową ulgę od zobowiązań, nie pogarsza wiarygodności kredytowej kraju i zapewnia dodatkowy czas na pozyskanie funduszy.
Koszty obsługi długu publicznego w tym przypadku zwiększają się o kwotę kosztów emisji nowych papierów wartościowych.
Konwersja lub konwersja
Konwersja jest również metodą zwrotu. Jest to proces wymiany starych obligacji na nowe. W tym przypadku celem jest uzyskanie wszelkich korzyści wynikających z nowej umowy pożyczki. Na przykład obniżenie stóp procentowych, zmiana harmonogramu płatności i inne szczegóły.
W przeciwieństwie do spłaty, konwersja jest w rzeczywistości metodą obniżenia kosztów obsługi długu publicznego.
Wykup długów
Metoda polega na odkupie rządowych papierów wartościowych lub operacji na otwartym rynku akcji.
Jeśli dochód jest nadmierny, kraj wydaje go na zakup własnych obligacji skarbowych od wierzycieli. Metoda ta jest szeroko rozpowszechniona w przypadku obligacji długu publicznego, których obsługa przewiduje możliwość wcześniejszej spłaty.
Inflacja lub ekspansja walutowa
Rząd może również spłacić dług, emitując nową walutę krajową lub dewaluując starą. Ta metoda umożliwia spłatę długu publicznego. Ma to jednak bardzo negatywny wpływ na gospodarkę kraju, powodując w nim sytuację inflacyjną.
Ten sposób eliminacji zadłużenia krajowego podważa wiarygodność rządu. W przyszłości będzie mu trudno pożyczać środki na krajowym rynku kapitałowym.
Spłata obligacji seryjnych
Jest to metoda polegająca na tym, że część jest spłacana każdego roku z dochodów budżetowych w taki sposób, że całkowite zadłużenie jest eliminowane w pewnym okresie.
Zgodnie z tą metodą rząd co roku przewiduje umorzenie niewielkiej części długu. Ta metoda staje się możliwa tylko wtedy, gdy rząd ma nadwyżkę budżetu. W celu przeprowadzenia tego procesu spłaty, udzielane pożyczki są wydawane zgodnie z okresami spłaty.
Terminowa renta końcowa
Zgodnie z tą metodą planowane są roczne wydatki budżetowe na obsługę długu publicznego. Wykup odbywa się w równych częściach, które obejmują zarówno odsetki, jak i kwotę główną. Jest to również nazywane roczną metodą spłaty.
Tworzenie funduszy oszczędnościowych
Część całkowitych dochodów państwa jest przekazywana na specjalnie utworzone fundusze. Zgromadzona w nich kwota służy spłacie zadłużenia. Jest to najbardziej systematyczna i najlepsza metoda spłaty długu. Krótko mówiąc, jest to tworzenie i stopniowe gromadzenie funduszu, który wystarczy, aby:
1. Usługi w zakresie długu publicznego regularnie.
2. Pełna realizacja zobowiązań kredytowych w uzgodnionym terminie.
Załóżmy, że rząd emituje obligacje rządowe na budowę rafinerii ropy naftowej. Te papiery wartościowe są wymienialne za dziesięć lat. W tym samym czasie powstaje fundusz na obsługę długu publicznego. Akcyzy na benzynę lub jej część są gromadzone na rachunku funduszu. Podczas budowy zakładu przychody podatkowe wraz z odsetkami bankowymi wystarczą na spłatę początkowego długu.
Ta metoda jest powszechnie stosowana w wielu krajach świata. Jedną z jego wad jest to, że w okresach kryzysu finansowego rząd może wykorzystać zgromadzony fundusz do bezzwłocznego wydawania funduszy na inne cele.
Regulacje prawne
Przez ponad sto lat dług publiczny był integralną częścią budżetów większości krajów. Prawna regulacja stosunków między krajem a wierzycielami jest regulowana przez prawo krajowe. Obsługę długu publicznego Federacji Rosyjskiej reguluje art. 119 kodeksu budżetowego kraju.
